Buğday Ana, Tahıl Ana, Mısır Ana, Kornmutter, Pszeniczna Matka

Makale: Özhan Öztürk

TAHIL ANA Avrupa folklorunda buğday, yulaf, mısır, arpa, Amerika yerlilerinkinde ise mısır kişileştirilerek tarlaların koruyucusu ana formunda tasvir edilmiştir.

Kornmutter, Yaşlı Kadın, Mısır Ana

Almanya ve Doğu Prusya’da çavdar ve buğday hasadı sırasında Tahıl Ana (‘Kornmutter’), Büyükana, Carlin, Carline olarak adlandırılan son demeti saran kişinin ertesi yıl yaşlı birisiyle evleneceğine inanılmaktaydı. James Frazer’ın Altın Dal kitabı ve Wilhelm Mannhardt’ın (1831-1880) çalışmalarında Kuzey Avrupa’da Tahıl Ana veya Tahıl Kız geleneğinin çeşitli varyasyonları hakkında detaylı bilgi bulunmaktadır. MS 7. yüzyılda Saint Eligius, Flander’de yaşayan pagan Germenlerin batıl inançlarını anlatırken tahıl saplarından Yaşlı Kadın (Latince Vetula) yaptıklarını aktarmıştır. Kuzey Amerika’da yaşayan Ojibwa halkının efsanelerinden birisinde yeryüzüne gelen Mondamin adlı savaşçı bir kahramanın ölüp, gömüldükten sonra insanoğluna hediye olarak bedeninden mısır bitkisinin çıktığının anlatılması gibi Kuzey Amerika Yerlilerinin önemli bir bölümünce ‘Mısır Ana’ bir kültürel kahraman olarak görülmektedir. Wobanakiler Mısır Ana’yı ipek gibi sarı saçlı tasvir ederken İroquoia halkı toprak ana ile eş tutmuştur.

Buğdat Ana (Pszeniczna Matka), Yulaf Ana (Owsiana Matka), Çavdar Ana (Zytnia Matka) ve Baba (Yaşlı Kadın)

Buğdat Ana, Polonya’da ekilebilen bitkilerin koruyucu tanrıçası olup, her yıl hasat sonrasında onurlandırılmakta, özellikle tahıllarla ilişkilendirilmektedir. Buğday Ana (Pszeniczna Matka), aynı zamanda Yulaf Ana (Owsiana Matka), Çavdar Ana (Zytnia Matka) ve Baba (Yaşlı Kadın) adlarıyla da bilinmektedir. Gdasnk bölgesinde hasat zamanı son kesilen tahıl saplarından yapılan bebek tanrıça onuruna saklanmaktadır.

Dikkat çekici bir benzerlik Fransız folklorunda Meryem Ana’nın “Ekmek veren Hanımımız” (Notre-Dame Penetière) olarak adlandırılmaktadır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016